IBA Berlijn

Josef Paul Kleihues, Hardt-Waltherr Hämer et al.

Samenvatting

In 1979 werd in Berlijn, 23 jaar na de realisatie van de Interbau (Hansaviertel), het initiatief genomen een nieuwe, grootschalige bouwtentoonstelling op te zetten. In 1987, het officiële einde van de tentoonstelling, was een groot aantal projecten gerealiseerd, dat echter nog maar de helft vormde van de bouwplannen. Het oorspronkelijke thema – de stad als woonplaats (Der Stadt als Wohnort) – werd uiteindelijk uitgewerkt in twee delen: stedelijke nieuwbouw (onder de noemer ‘Kritische Rekonstruktion der Stadt’) en stadsvernieuwing (‘Behutsame Stadterneuerung’). Beide groepen projecten vormden een manifest tegen de stedenbouw in het naoorlogse Berlijn, die werd gekenmerkt door grootschaligheid, prefabricatie en het negeren van bestaande structuren en gebouwen. In de inleiding van het officiële projectoverzicht uit 1987 spreekt Josef Paul Kleihues, die leiding gaf aan het nieuwbouwdeel, van een dialoog tussen moderniteit en traditie die moet leiden tot de zogenaamde ‘kritische reconstructie’ van de stad.

Voor de IBA-nieuwbouw werden meerde stadsdelen aangemerkt. Een in onbruik geraakte haven bij Tegel werd getransformeerd tot een nieuwe woonwijk. Het masterplan hiervoor werd ontworpen door Charles Moore. Projecten van Tigerman, Hejduk en Stern vormen een staalkaart van het uit de Verengde Staten naar Europa oprukkende postmodernisme. In de wijk Südliches Tiergarten werd een ongekende typologische variatie met betrekking tot woningbouw in de stad gerealiseerd. De nieuwbouw bij de Rauchstrasse, met vrijstaande stadsvilla’s op basis van een masterplan van Rob Krier, vond wereldwijd navolging.