Wiener Werkbundsiedlung Wenen

Josef Frank et al.

Samenvatting

De Wiener Werkbundsiedlung ontstond als laatste in een rij voorbeeldwijken, die tussen 1927-1932 in Midden- Europa werden gebouwd als onderdeel van een reeks architectuurtentoonstellingen. Ze waren een initiatief van de verschillende Werkbund-organisaties in Europa en bedoeld als showcase voor het gedachtegoed van het Nieuwe Bouwen en als antwoord op het vraagstuk van de goedkope en kleine eengezinswoning. In overeenstemming met de doelstelling was de Wiener Werkbundsiedlung primair een catalogus van verschillende woningtypen, die in toekomstige woonwijken in serie toegepast konden worden. Josef Frank die indertijd als enige Oostenrijker was uitgenodigd deel te nemen aan de Werkbund-tentoonstelling ‘Die Wohnung’ in Stuttgart (Weissenhofsiedlung, 1927), initieerde het project. Frank stelde tegenover de binnenstedelijke superblokken, die in het kader van het woningbouwprogramma van Das Rote Wien gebouwd werden, het ideaal van de eengezinswoning met tuin. Hij modelleerde het stedenbouwkundig plan naar een traditioneel dorp, zodat het leek of de wijk met de tijd was gegroeid. Rationalisatie, standaardisatie en het uitproberen van nieuwe (prefab)constructietechnieken behoorden tot de speerpunten van de Weissenhofsiedlung, om zo goedkope woningen in serie te kunnen produceren.

Josef Frank stelde echter dat bij de opgave van de Kleinstwohnung bouwmaterialen en constructie nauwelijks een rol spelen, omdat het programma zo nauw bepaald is dat ze geen bijdrage leveren aan een vernieuwing in het ontwerp. Hij benadrukte het belang van het creëren van een leefbare, comfortabele woning en zette zich af tegen het formalisme en de dogma’s van de modernisten: ‘Moderne architectuur moet niet alleen functioneel zijn, maar ook tegemoet komen aan de werkelijke behoefte van mensen, aan sentimentaliteit en comfort’ (Frank, Architektur als Symbol, 1931).