New Gourna Village, Luxor (EG)

Hassan Fathy

Samenvatting

In de negentiende eeuw was Gourna een kleine boerennederzetting aan de voet van de necropolis van Thebe, dicht bij het tegenwoordige Luxor. In 1945 was het dorp uitgegroeid tot circa 7.000 inwoners, die vooral leefden van het leegroven van de vele graftomben uit de tijd van de oude Egyptenaren. Het Egyptische Department of Antiquities zocht een oplossing voor dit probleem en besloot het dorp te verplaatsen naar een locatie verderop, richting Luxor. Hassan Fathy kreeg de opdracht een compleet nieuw dorp te ontwerpen èn te bouwen voor de herhuisvesting van de Gournii.

Fathy meende dat het nieuwe Gourna alleen een succes kon worden, als hij rekening zou houden met de lokale gebruiken en de architectonische vormen van het oude dorp zou integreren in zijn ontwerp. In de stedenbouwkundige opzet nam Fathy daarom de badana als uitgangspunt. Een badana is een leefgemeenschap van mensen die bestaat uit zo’n tien tot 20 verwante gezinnen, onder leiding van een sjeik, en die functioneert als een sociaal-economische eenheid. In het gerealiseerde deel van New Gourna zijn vier districten te onderscheiden, ieder voor een à twee badana’s. In elk van deze clusters is een hiërarchie van open ruimten aanwezig. Fathy vond dat de overgang vanuit een woning naar buiten toe (en vice versa) geleidelijk moest verlopen. De woningen zijn daarom ontworpen rondom een kleine binnenplaats. In de Arabische cultuur is de binnenplaats meer dan alleen een architectonisch middel voor het creëren van privacy en bescherming; ze functioneert als een buitenkamer, waarbij de vier muren als het ware de hemelkoepel dragen. Daarnaast is het de eerste overgang van binnen naar buiten, van privé naar meer openbaar. De woningclusters zijn vervolgens zo gegroepeerd dat ze een kleine semipublieke ruimte omsluiten, die uiteindelijk weer uitkomt op een openbare straat of plein.