Spatial Quality as a decisive criterion in flood risk strategies
An integrated approach for flood risk management strategy development, with spatial quality as an ex-ante criterion
DOI:
https://doi.org/10.7480/abe.2019.1.3247Abstract
The role of the designer in flood risk management strategy development is currently often restricted to the important but limited task of optimally embedding technical interventions, which are themselves derivatives of system level flood risk strategies that are developed at an earlier stage, in their local surroundings. During this thesis research, an integrated approach is developed in which spatial quality can already be included in the regional flood risk management strategy development and thus can become a decisive ‘ex-ante’ aspect of flood risk management strategy development.
The key principle to this approach is the inclusion of a range of interchangeable (effective) flood risk reduction interventions at varying locations so that the criterion of spatial quality can become decisive in flood risk management strategy development. As part of the methodology development, an assessment framework is developed, allowing for the assessment of the impact of the different interventions on spatial quality; research-by-design is employed to systematically evaluate different interventions at different locations. The Rijnmond-Drechtsteden area in The Netherlands is used as a case study area for this research.
References
Adriaanse, L. & Blauw, T. (2007) Naar een nieuwe delta. In Bos, K. (Ed.) Zeelandboek 11 (Middelburg: Stichting Zeelandboek), 20-39.
Alberts, F. (2009) Ruimte voor de Rivier: trendbreuk en meervoudige kwaliteitsopgave. In Hidding, M. & van der Vlist, M. (eds.) (2009) Ruimte en water - planningsperspectieven voor de Nederlandse delta (Den Haag: SDU Uitgevers), 69-90.
Andela, G. & Bosma, E.J. (2007) Ruimte en groen in de ruimtelijke ordening. In Bosma, K., Mekking, A., Otteheym, K. and van der Woud, S. (eds) Bouwen in Nederland 600-2000 (Zwolle: Waanders Uitgevers) 649.
Arcadis & Alkyon (2005) Startdocument versterking zeewering Scheveningen, report 110403/ CE5/021/001485.
Atelier Kustkwaliteit (2011) De Stad aan Zee [report].
Atelier Kustkwaliteit (2013) Werkboek #10 Atelier Kustkwaliteit 2013: Veiligheid en kwaliteit van de Nederlandse kust: op weg naar 2100 [report], http://www.atelierkustkwaliteit.nl/public/uploads/pdf/ Slotpublicatie Atelier Kustkwaliteit.pdf, accessed 1 July 2013.
Baca Architects, Bre, Firm consulting, Halcrow group Ltd, Cyril Sweett & LDA design (2009) The Life Project: Long-term initiatives for flood risk environments. (Bracknell: IhS BRE Press).
Blake, E. & E.J. Gibney (2011) The Deadliest, Costliest, and Most Intense United States Tropical Cyclones from 1851–2010 (and other frequently asked hurricane facts). NOAA Technical Memorandum NWS NHC-6, Miami, Florida.
Boelens, L. & Atzema, O. (2006) Connecting Randstad Holland: A network approach of competition between clusters, Nederlandse Geografische Studies 339: 61–72.
Bos, M., Lagendijk, O. & van Beusekom, E . (2004) Ruimtelijke Kwaliteit in de MER Ruimte voor de Rivieren: Beoordelingskader (BOK), Vragenlijst effectbepaling alternatieven en regiomodules. Ruimte voor de Rivier, Utrecht, The Netherland.
Bos, M. (2016) Het ‘Eindrapport MIRT-onderzoek A5H’ is tot stand gekomen als onderdeel van het
MIRT onderzoek Alblasserwaard-Vijfheerenlanden. www.A5H.nl, accessed: 10 January 2018.
Bosch, A. & Van der Ham, W. (1998) Twee eeuwen Rijkswaterstaat, Europeese Bibliotheek, Baarn, 262-263.
Bouman, P. J. & Bouman, H. J. (1952) De Groei van de grote Werkstad: Een studie over de bevolking van Rotterdam. (Assen: van Gorcum).
Brinke, W. & Jonkman, B. (2009) Kustveiligheid en ruimte. In Hidding, M. & Vlist, van der M. (eds.) (2009) Ruimte en water - planningsperspectieven voor de Nederlandse delta (Den Haag: SDU Uitgevers), 31-47.
CIRIA (2013) International levee handbook. CIRIA, London, UK, https://ciria.sharefile.com/d/s188b57c35f44a148. Cited 13 January 2015.
De Hoog, M., Nillesen, A.L., Kleerekoper, L., Balz, V., Gazolla, M. (2010) Stedenbouw & Multi-functionele waterkeringen: Projectgroep Afsluitbaar Open Rijnmond, Delft: TU Delft.
Defacto (2013) Eindrapportage. Verbindingsworkshops Merwederivieren, Provincie Gelderland.
De Jong, T.M. de & van der Voordt, D.J.M. (eds.) (2005), Ways to study and research: urban, architectural and technical design. (Delft: DUP Science).
De Jonge, J.M. (2009) Landscape Architecture between Politics and Science. PhD thesis Wageningen University, The Netherlands.
Delta Committee (2008) Working Together with Water, A Living Land Builds for its Future: Findings of the Delta Committee 2008. (The Hague: Delta Committee).
Delta Programme (2011) Rhine Meuse Delta: Opportunities for the current flood risk management strategy in 2100.
Delta Programme (2013) Het Deltaprogramma: een nieuwe aanpak, concept Deltabeslissing Waterveiligheid. Ministerie van Infrastructuur en Milieu, Ministerie van Economische Zaken.
Delta Programme Rijnmond-Drechtsteden (2010) Plan van Aanpak. (Den Haag: Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer).
Delta Programme Rijnmond-Drechtsteden (2010) Samenvatting Plan van Aanpak. Deltacommissie, The Hague, The Netherlands.
Deltares (2011). Analyse van Slachtofferrisico’s Waterveiligheid 21ste eeuw. Delft. http://www. rijksoverheid.nl/bestanden/documenten-en-publicaties/rapporten/2011/11/29/analyse-van- slachtofferrisico-s-waterveiligheid21e-eeuw/lp-i-m-0000001407.pdf. Cited 13 Ja-nuary 2015.
Deltares, (2013) Deltadijk Zuidwestzijde Alblasserwaard. Deltares, Delft
Demon A, Alberts F (2005). De langetermijnvisie PKB Ruimte voor de Rivier. http://publicaties. minienm.nl/documenten/de-langetermijnvisie-pkb-ruimte-voor-de-rivier. Cited January 5 2015.
De Vries, J. & Van De Woude, A. (1997) The First Modern Economy; Success, Failure, and Perseverance of the Dutch Economy, 1500 – 1815. (Cambridge: Cambridge University Press).
De Vries, L. (2014), Gebiedsrapport Alblasserwaard en Vijfheerenlanden, Deltaprogramma Rijnmond Drechtsteden.
Ecoshape (2014) Overview Building with Nature programme [online] Available from: http://www. ecoshape.nl/en_GB/ overview-bwn.html, accessed 22nd May 2014.
Expertise Netwerk Waterveiligheid (2012), Meerlaagsveiligheid nuchter bekeken: November 2012 [report] http://www.enwinfo.nl/upload/Meerlaagsveiligheid-nuchter-bekeken-20121130.pdf, accessed 1 April 2013.
Gehl, J., Gemzoe, L., Kirknaes, S., Sondergaard, B., (2006) New City Life (Copenhagen: The Danish Architectural Press), 106–107.
Geldof, C. & Janssens, N. (2013) Van ontwerpmatig denken naar onderzoek. Retrieved from: www.vliz.be/imisdocs/publications/126406.pdf, accessed 11 September 2013.
Gemeente Rotterdam, Waterschap Hollandse Delta, Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard, Hoogheemraadschap van Delfland (2007) Waterplan 2 Rotterdam: Werken aan water voor een aantrekkelijke stad. (Rotterdam: Gemeente Rotterdam). Available at http://www.rotterdam.nl/waterplan_2_en deelgemeentelijke_waterplannen, accessed 1 December 2011.
Girling, C., Kellett, R. & Johnstone, S. (2006) Informing Design Charettes, Tools for participation in neighbourhood scale planning. The Integrated Assessment Journal 6 (4): 109-130.
Hall J.W., Dawson R.J., Sayers P.B., Rosu C., Chatterton J.B., Deakin R. (2003) A methodology for national scale flood risk assessment. Water and Maritime Engineering 156(3), 235–247.
Helpdesk water (2007), https://www.helpdeskwater.nl/onderwerpen/waterveiligheid/primaire/nieuwe-normering/, accessed October 2017.
Hetsen, H. & Hidding, M. (1991) Landbouw en ruimtelijke organisatie van Nederland: Analyse en toekomstverkenning van een regionaal gedifferentieerde betrekking, Wageningse Ruimtelijke Studies 6. (Wageningen: Landbouwuniversiteit Wageningen).
Hidding, M. & M. van der Vlist (2009) Ruimte en Water. (The Hague: SDU Uitgevers).
Hooimeijer, P., Kroon, H. and Luttik, J. (2001) Kwaliteit in Meervoud: Conceptualisering en Operationalisering van Ruimtelijke Kwaliteit voor Meervoudig Ruimtegebruik. Habiforum, Raad voor Ruimtelijk, milieu en natuuronderzoek, Innovatienetwerk Groene ruimte Agro-cluster, Gouda, The Netherlands.
Hoss F., Jonkman S.N., Maaskant B. (2011). A comprehensive assessment of multi-layered safety in Flood Risk Management – The Dordrecht Case Study. http://www.hkv.nl/site/hkv/upload/ publication/A_ comprehensive_assessment_of_multilayered_ABSTRACT_BM%282%29.pdf. Cited 13 January 2015.
Huizinga, J. (2011) Eerste Generatie Oplossingsrichtingen voor Klimaatadaptatie in de Regio Rijnmond-Drechtsteden Deelrapport: Effecten op Buitendijkse Overstromingsrisico’s. Knowledge for Climate, HKV lijn in water, Delft, The Netherlands.
Hulsker W., Wienhoven M., Diest M., Buijs S. (2011). Evaluatie ontwerpprocessen Ruimte voor de rivier. http:// www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/rapporten/2011/11/22/ruimte-voor-de-rivier-evaluatie-ontwerpproces-ruimte-voor-de-rivier.html.
IPCC (2007) ‘Climate Change, Impacts, adaptation and vulnerability’ [Contribution of working group II to the fourth assessment report of the intergovernmental panel on climate change], in Parry, M.L., Canziani, O.F., Palutikof, J.P. , van der Linden, P.J. & Hanson, C.E. (eds.) Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC). (New York: Cambridge University Press).
Janssen-Jansen, L., Klijn, E.H. and Opdam, P. (2009) Ruimtelijke Kwaliteit in Gebiedsontwikkeling. Habiforum, Gouda, The Netherlands, 7, 19.
Jeuken, A., Kind, J. and Gauderis, J. (2011) Eerste Generatie Oplossingsrichtingen voor Klimaatadaptatie in de regio Rijnmond-Drechtsteden Deelrapport: Syntheserapport.
Verkenning van Kosten en Baten. Delta Programme, Deltares, The Netherlands, report 1204302-000 (in Dutch).
Jongejan, R.B., Maaskant, B. (2013) Applications of VNK2, a fully probabilistic risk analysis for all major levee systems in the Netherlands. In: Klijn F., Schweckendiek T. (eds) Comprehensive flood risk management. Taylor & Francis Group, London.
Jonkman, B., Kok, M., & Vrijling, H. (2008) Flood risk Assessment in the Netherlands, Risk Analysis 28/5: 1357-1373.
KNAW (Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen ) (2010) Kwaliteitsbeoordeling in de ontwerpende en construerende disciplines, Bejo druk & print, Alkmaar , ISBN: 978-90-6984-619-4
Klijn, F., de Bruin, D., de Hoog, M., Jansen, S., Sijmons, D.F. (2013) Design quality of Room-for-the-River measures in the Netherlands: role and assessment of the Quality Team (Q-team) International Journal of River Basin Management DOI: 10.1080/15715124.2013.811418.
Klijn, F., Kreibich, H., de Moel, H., Penning-Rowsell, E. (2015) Adaptive flood risk management planning based on a comprehensive flood risk conceptualization. In Mitigation and Adaptation Strategies for Global Change 20: 845. https://doi.org/10.1007/s11027-015-9638-z.
Kok, M., Jongejan, R., Nieuwjaar, M., Tanczos, I. (2016) Gondslagen voor hoogwaterbescherming, Ministerie van Infrastructuur en Milieu en het Expertise Netwerk Waterveiligheid, NPN Drukkers, Breda.
McHarg, I. (1969) Design with nature. (New York: The Natural History Press).
Meyer, H., Nillesen, A.L., Zonneveld, W. (2012) Rotterdam: a city and a mainport on the edge of a delta. European Planning Studies 20(1):71–94.
Meyer, H. & Nijhuis, S. (2013) Delta urbanism: planning and design in urbanized deltas – comparing the Dutch delta with the Mississippi River delta. Journal of Urbanism 6 (2): 160-191. DOI:10.1080/17549175.2013.820210.
Meyer, H. (1999) City and Port; Urban Planning as a Cultural Venture in London, Barcelona, New York, and Rotterdam: Changing Relations Between Public Space and Large-Scale Infra-structure. (Utrecht: International Books).
Meyer, H. (2006) De staat van de Delta, waterwerken, stadsontwikkeling en natievorming in Nederland. (Nijmegen: Van Tilt).
Meyer, H. (2009), ‘The Dutch Delta: Looking for a new fusion of urbanism and hydraulic engineering’, in Feyen, J., Shannon, K. & Neville, M. (eds.) (2009), Water & Urban Development Paradigms (Leiden: Taylor and Francis).
Meyer, H., Morris, D., & Waggonner, D. (eds.) (2009), Dutch Dialogues: New Orleans – Nether-lands; Common Challenges in Urbanized Deltas. (Amsterdam: SUN).
Meyer, H., Bobbink, I. & Nijhuis, S. (2010) Delta Urbanism. The Netherlands, American Planning Association ISBN: 978-1-93236-486-6.
Ministry of Housing, Spatial Planning and the environment (2008) Structuurvisie Randstad 2040.
Ministry of Infrastructure and Environment (2006) Technisch rapport Ruimtelijke Kwaliteit, De ruimtelijke kwaliteit van veiligheidsmaatregelen voor de rivier.
Ministry of Infrastructure and Environment (2008) Building with Nature - Programmavoorstel versie 9.0.
Ministry of Infrastructure and Environment, Ministry of Public Housing, Spatial Planning and Environment and the Ministry of Agriculture, Nature and Food Quality (2009) Nationaal Waterplan 2009-2015, Thieme, Deventer
Ministry of Public Housing, Spatial Planning and Environment (2006) Nota Ruimte (National Spatial Strategy).
Mulder, J., Hommes, S. & Horstman, E. (2011) Implementation of coastal erosion management in the Netherlands. Ocean & Coastal Management 54: 888-897.
Municipality of The Hague (2009) Masterplan Scheveningen Kust.
Netherlands Environmental Assessment Agency (PBL). Correctie formulering over overstromingsrisico Nederland in IPCC-rapport [website] https://www.pbl.nl/dossiers/klimaatverandering/content/correctie-formulering-over-overstromomgsrisico, accessed December 2nd 2018.
Nillesen A.L. (2013) Water-safety strategies and local-scale spatial quality. Municipal Engineer 166:16–23.
Nillesen, A.L. and Singelenberg, J. (2011), Amphibious Housing in the Netherlands. (Rotter-dam: NAi Publishers).
Nillesen, A.L. (2014) Improving the allocation of flood risk interventions from a spatial quality perspective. Journal of Landscape Architecture, 9/1: 20-31.
OBR (Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam) (2010) Economische Verkenning Rotterdam 2009 - 2010 - DEEL 1 Energie en milieu. (Rotterdam: OBR).
Pachauri, R.K. & Reisinger, A. (2007) Climate Change. IPPC Intergovernmental Panel on Climate Change, Geneva, Switzerland, Synthesis Report.
Palmboom, F. (1987) Rotterdam Verstedelijkt Landschap, Rotterdam: 010 Publishers.
Port of Rotterdam (2009) Haven in cijfers. (Rotterdam: Port of Rotterdam).
Prominski, M., Stokman, A., Stimberg, D., Voermanek, H., Zeller, S. (2012) River.Space.Design. (Basel: Birkhäuser).
Provinciale Planologische dienst in Zuid-Holland (1956) Randstad en Delta [report].
Provincie Zuid-Holland (2009) GEBIEDSVISIE Integraal Ruimtelijk Project Delflandse Kust, http:// www. denhaag.nl/home/bewoners/gemeente/document/Gebiedsvisie-Delflandse-Kust.htm, accessed 11 September 2013.
Provincie Zuid-Holland, Provinciale structuurvisie [online text], www.zuid-holland.nl/ visieopzuidholland, accessed 1 July 2013.
Provincie Zuid-Holland, Cultuurhistorische atlas Zuid-Holland, http://pzh.b3p.nl/viewer/app/ Cultuur_historische_atlas [visited 15 January 2018]
Province of Zuid-Holland and Rijkswaterstaat (2015) Factsheet Sand Motor, https://www.dezandmotor.nl/uploads/2015/09/280778-factsheet-zandmotor-engels.pdf.
Reuters (2017) https://www.reuters.com/article/us-storm-harvey/funding-battle-looms-as-texas- sees-harvey-damage-at-up-to-180-billion-idUSKCN1BE0TL [accessed 10 January 2018].
Rijke, J., van Herk, S., Zevenbergen, C., Ashley, R. (2012) Room for the Rivier: delivering integrated river basin management in the Netherlands International Journal of River Basin Management, 10:4, 369-382, DOI:10.1080/15715124.2012.739173.
Ritsema van Eck, J., Verkade, E., Ossokina, L. (2006) Welvaart en Leefomgeving: een Scenario-studie voor Nederland in 2040.. (The Hague: Planbureau voor de Leefomgeving11:, 495–499.
Ruimte voor de rivier (2006) Evaluatie Ruimtelijke Kwalitietstoets. Ruimte voor de Rivier, Utrecht, The Netherlands.
Ruimtelijk Planbureau (2005) Waar de landbouw verdwijnt; Het Nederlandse cultuurland in beweging. (Rotterdam: NAi publishers).
Ruimtelijk Planbureau, Pols, L. , Kronenberger, P. , Pieterse, N. , Tennekes, J. (2007) Overstromingsrisico als ruimtelijke opgave, Rotterdam: NAi publishers.
Ruimtexmilieu.nl (2012) Handreiking voor Duurzame Gebiedsontwikkeling. See http://www. ruimtexmilieu.nl/index.php?nID5229, accessed 18/05/ 2012.
Saeijs, H. L. F. (2006) Turning the Tide: Essays on Dutch Ways with Water. (Delft, VSSD).
Salet, W. (2006) Rescaling territorial governance in the Randstad Holland: The responsiveness of spatial and institutional strategies to changing socio-economic interactions, European Planning Studies, 14(7): 959 – 978.
Sanof, H. (2000) Community participation methods in design and planning (New York: John Wiley and Sons), 111-113.
Sijmons, D. (2008) Werken met Kwaliteitsteams. Kwaliteitsteam, Ruimte voor de Rivier, Utrecht, The Netherlands.
Sijmons, D. & Venema, H. (Eds) (1998) ? Landscape (Amsterdam: Architectura & Natura).
Sijmons, D. (2002) Landkaartmos en andere beschouwingen over het landschap. (Rotterdam: 010 Publishers).
Slomp, R. (2012) Flood risk and water management in the Netherlands; a 2012 update. Ministry of Infrastructure and the Environment, The Hague.
Slootjes N., Jeuken A. (2013) Kosten en effecten van kansrijke maatregelen en strategie?n; Fase kansrijke strategie?n Deltaprogramma Rijnmond-Drechtsteden. Deltares Rapport 1207828, Delft.
SSPEED Centre (2015) 2015 Annual Report, H-Gaps, Houston-Galveston Area Protection System., SSPEED centre, Rice University.
UN Habitat (2008) State of the World’s Cities 2008/2009: Harmonious Cities. UN Habitat, Nairobi, Kenya.
Stalenberg, B. (2010) Design of flood-proof urban riverfronts, PhD thesis, Technische Universiteit Delft, Delft.
Stuurgroep Zuidwestelijke Delta (2009) Vraag en aanbod van zoetwater in de Zuidwestelijke delta—een verkenning.(Utrecht: Kennis voor Klimaat).
Steenbergen C.M., Reh, W. (2009) De Polderatlas van Nederland. (Bussum: THOTH).
Stokman, A. , Seggern, H., Rabe, S., Smidt, A., Werner, J., Zeller, S. (2008), Wasseratlas, WasserLand-Topologien für die Hamburger Elbinsel.(Berlin, Jovis Verlag).
Ten Brinke W., Jonkman S.N. (2009) Kustveiligheid en ruimte. In: Hidding M, Vlist M (eds) Ruimte en water; planningsperspectieven voor de Nederlandse Delta, vol 10, Planologie. Den Haag, SDU Uitgevers BV, 31–48.
Tinbergen (1961) Sociaal economische aspecten van het Deltaplan [report].
Throgmorton, J. A. (1992) Planning as persuasive storytelling about the future: Negotiating an electric power rate settlement in Illinois, Journal of Planning Education and Research, 12: 17-31.
Tjallingii, S. (1996) Ecological Conditions; Strategies and Structures in Environmental Planning. (Wageningen: Wageningen University Press).
UN Habitat (2006) State of the World’s Cities 2006/7: The Millennium Development Goals and Urban Sustainability: 30 Years of Shaping the Habitat Agenda. UN Habitat, Nairobi, Kenya.
UN Habitat (2008) State of the World’s Cities 2008/2009: Harmonious Cities. UN Habitat, Nairobi, Kenya.
Van Berchum, E., de Vries, P. A. L., & de Kort, R. P. J. (2016). Galveston Bay Area: Land Barrier preliminary design. Delft University of Technology.
Van Buuren, M. (2009) Ruimtelijke concepten op waterbasis In Hidding, M. and van der Vlist, M. (eds) Ruimte en water, planningsperspectieven voor de Nederlandse delta, Den Haag, SDU uitgevers) p143-168.
Van De Ven, G. P. (2004) Man-made lowlands; History of water management and land reclamation in the Netherlands.(Utrecht: Matrijs).
Van den Brink, G. (2007) Prachtwijken? Mogelijkheden en beperkingen van Nederlandse prob-leemwijken. (Amsterdam: Bert Bakker).
Van den Heuvel, C.M.J.M (2007) Nieuwe steden, stadsuitbreidingen en de inrichting van het platteland. In Boska, k. , Mekking, A. , Ottenheym, K. , van der Woud, A (eds) Bouwen in Nederland 600-2000, Zwolle, Waanders Uitgevers, 282, 294-295.
Van Duinen, L. (2004) Planning imagery: the emergence and development of new planning concepts in Dutch national spatial policy, PhD, University of Amsterdam, Amsterdam.
Van Putten, D. (2013) Hydraulische effecten lange termijn pakket. CSO, Merwedes
Van Veelen, P. , Boer, F., Hoijink, R., Schelfhout, H., Haselen, C. (2010), Veilige en goed ingepaste waterkeringen in Rotterdam. (Rotterdam: Knowledge for Climate).
Vergouwe, R., Van den Berg, M.C.J. (2013) Veiligheid Nederland in Kaart 2; Overstromingsrisico dijkring 16 Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden. Consortium DOT Verkenning van Kosten en Baten. Delta Programme, Deltares, The Netherlands, report 1204302-000.
VROM, Ministry of Housing, Spatial Planning and the Environment (1990) Eerste Kustnota: Kustverdediging na 1990, The Hague.
VROM, Ministry of Housing, Spatial Planning and the environment (2001) Vijfde Nota over de ruimtelijke ordening 2000-2020, The Hague.
VROM, Ministry of Housing, Spatial Planning and the environment (2006) Nota Ruimte (National Spatial Strategy). The Hague.
VROM, Ministry of Housing, Spatial Planning and the environment (2008) Structuurvisie Randstad 2040. The Hague.
Walker, W.E. , Abrahamse, A. , Bolten, J., Kahan, J.P., van der Riet, O. , Kok, M. and den Bra-ber, M. (1994), A policy analyses of Dutch river dike improvements: trading off safety, cost and environmental impacts, Operations Research Society of America.
Waterschap Hollandse Delta (2012) Waterschap Hollandse Delta, oplossingsrichtingen zwakke punten. See http://www.wshd.nl/dijkversterkingsprogramma/beheer/hoe_wordt_een_ dijk (accessed 18/05/2012).
Waterschap Hollandse Delta, Dijkversterkingsprogramma [online text], http://www.wshd.nl/dijkversterkingsprogramma/algemene-onderdelen/over-het-programma, accessed 2 April 2013.
WWF (World Wildlife Fund) (2008) Hoogtij voor Laag Nederland: Werken met de natuur voor een veilige en mooie delta. (Zeist: WWF).
WWF (World Wildlife Fund) (2010) Met Open Armen. Voor het belang van natuur, veiligheid en economie. (Zeist: WWF).
