Het Bulletin KNOB is sinds 1899 hét tijdschrift voor wetenschappelijke en beleidsmatige kennisuitwisseling op het gebied van ruimtelijk erfgoed, uitgegeven door de Koninklijke Nederlandse Oudheidkundige Bond.
Alle nummers van het Bulletin KNOB gepubliceerd sinds 1899 zijn nu beschikbaar als open access download. Open access van nieuwe nummers is niet langer meer vertraagd.
##common.readMoreWithTitle##
In the autumn of 2015, Frans Grijzenhout published his sensational findings regarding the likely location of Johannes Vermeer’s ‘little street’ (The Little Street). After consulting a variety of sources, including the ‘The Ledger of Dredging of the Canals in the Town of Delft’ from 1666–1667, he had reached the conclusion that the famous painting by Vermeer must have been based on the houses and two intervening passageways that in Vermeer’s day stood on Vlamingstraat, an unassuming canal in the eastern part of Delft, where numbers 40 and 42 stand today. He had also ascertained that one of Vermeer’s aunts, Ariaentgen Claes van der Minne, was the occupant of 42 Vlamingstraat at that time.
Several authors have since produced material indicating that Vermeer painted the right-hand house in Little Street ‘from life’: the house was, it now appears, observed and reproduced in meticulous detail. The same can now be confirmed for other aspects, such as the colour used for the painted shutters and the recesses for wind hooks in the sill of the window of the righthand house.
Philip Steadman has rightly pointed to an apparent discrepancy of four feet (c. 1.25 m.) between the details in the aforementioned ‘Ledger of the Dredging of the Canals in the Town of Delft’ and the actual spatial situation at 40 Vlamingstraat. This difference can be traced back to the fact that the gateway provided access to both front and back houses. Accordingly, the owners of both front and back houses would have been taxed on the width (four feet) of the passageway. Given what we know about the meticulous precision with which the Ledger was compiled in the case of 42 Vlamingstraat, it is inconceivable that the authors of the register for number 40 should have made a mistake.
A spatial rendering based on an earlier perspective study of The Little Street, corresponds surprisingly well, and in some respects in detail, with the cadastral and other information we have about the complex on Vlamingstraat. Steadman’s contention that the back house must have been some twenty metres tall, is not borne out by this reconstruction: the gutter height of this house is between 7.4 and 8 metres.
There are no valid reasons for assuming that Vermeer based The Little Street on the Oudemanhuis on Voldersgracht or on the house he and his family occupied on Oude Langendijk, as claimed respectively by Steadman and Benjamin Binstock. Nor is there any reason to suppose that the division of the plane and arrangement of space, and the architectural elements in The Little Street were based purely on an underlying grid of lines with no basis in historical reality, as suggested by Heidi de Mare. Obviously, Vermeer may well, as in the View of Delft, have resorted to artistic licence with elements or relative proportions in The Little Street, but there is more than enough justification for assuming that in making this painting he did indeed draw inspiration from the actual houses and passageways on Vlamingstraat.
In the autumn of 2015, Frans Grijzenhout published his sensational findings regarding the likely location of Johannes Vermeer’s ‘little street’ (The Little Street). After consulting a variety of sources, including the ‘The Ledger of Dredging of the Canals in the Town of Delft’ from 1666–1667, he had reached the conclusion that the famous painting by Vermeer must have been based on the houses and two intervening passageways that in Vermeer’s day stood on Vlamingstraat, an unassuming canal in the eastern part of Delft, where numbers 40 and 42 stand today. He had also ascertained that one of Vermeer’s aunts, Ariaentgen Claes van der Minne, was the occupant of 42 Vlamingstraat at that time.
Several authors have since produced material indicating that Vermeer painted the right-hand house in Little Street ‘from life’: the house was, it now appears, observed and reproduced in meticulous detail. The same can now be confirmed for other aspects, such as the colour...
In the autumn of 2015, Frans Grijzenhout published his sensational findings regarding the likely location of Johannes Vermeer’s ‘little street’ (The Little Street). After consulting a variety of sources, including the ‘The Ledger of Dredging of the Canals in the Town of Delft’ from...
Between 1940 and 1943, during the German Occupation, restoration activities continued unabated in the Netherlands. Existing studies have already shown that, in the context of a reorganization of cultural policy and legislation, the occupier attached great importance to heritage preservation. There was an attempt (ultimately fruitless) to introduce a national historic buildings act and the National Socialists interfered actively in reconstruction and restoration matters in the (exceptional) case of Middelburg. They also set up the Nederlandsche Kultuurkamer and the Nederlandsche Kultuurraad with the aim of reorganizing the cultural sector along National Socialist lines. Yet there has been scarcely any research into the possible influence of this ideology on ‘ordinary’ restoration work in the Netherlands during the Occupation. The author hopes that this article will encourage further research into ‘National Socialist restoration’ in the Netherlands.
The author argues that in the long term, the Gleichschaltung (in effect, Nazification) of cultural organizations like the Kultuurkamer and the Kultuurraad had hardly any impact on institutional heritage preservation or restoration practice. Nor did the National Socialist tendencies of restoration architects like Jan Gratama, C.B. van der Tak and G.A.C. Blok affect restoration practice during the Occupation. Finally, an analysis of the National Socialist cultural journal De Schouw indicates that although attention was paid to restoration issues, no specifically National Socialist restoration principles were advanced that might have served as guide for Dutch heritage preservation. Based on these sources, the author concludes that there was little sign of any clearly defined National Socialist restoration principles in the Netherlands in the 1940s, let alone any that would have been relevant to heritage preservation, and draws a parallel with the continuity of 1920s conservative restoration ideas in Germany after 1933.
Between 1940 and 1943, during the German Occupation, restoration activities continued unabated in the Netherlands. Existing studies have already shown that, in the context of a reorganization of cultural policy and legislation, the occupier attached great importance to heritage preservation. There was an attempt (ultimately fruitless) to introduce a national historic buildings act and the National Socialists interfered actively in reconstruction and restoration matters in the (exceptional) case of Middelburg. They also set up the Nederlandsche Kultuurkamer and the Nederlandsche Kultuurraad with the aim of reorganizing the cultural sector along National Socialist lines. Yet there has been scarcely any research into the possible influence of this ideology on ‘ordinary’ restoration work in the Netherlands during the Occupation. The author hopes that this article will encourage further research into ‘National Socialist restoration’ in the Netherlands.
The author...
Between 1940 and 1943, during the German Occupation, restoration activities continued unabated in the Netherlands. Existing studies have already shown that, in the context of a reorganization of cultural policy and legislation, the occupier attached great importance to heritage preservation....
Mansard roofs get only an occasional mention in modern Dutch works on the history of building construction. The successful spread of mansard roofs came in two waves: in the seventeenth century, with an extension into the eighteenth, and in the second half of the nineteenth century. This article deals with both periods and addresses the question of how the development of this roof type in the Netherlands compares with that in neighbouring countries, concluding with its application in private houses in Amsterdam in the second half of the nineteenth century.
Although the country of origin cannot be definitively determined, France’s leading part in the development and spread of this roof, in both the seventeenth and eighteenth centuries, is undisputed. The earliest documented example dates from 1546, long before the birth of François Mansart (1598-1666), who popularized the roof and so gave it his name. The reasons for preferring mansard roofs to the much older saddle roofs are both functional and architectural in nature.
In the seventeenth century, large buildings with mansard roofs started to appear in England and Scotland, possibly under French influence; in Germany, after one or two early examples, the mansard roof gained ground from 1700 onwards. From the very beginning there was a wide variety of structures and roof pitches. Interestingly, the Germans preferred a steeper upper slope than the French and their roofs were often structurally heavier than their French counterparts. The mansard roof appeared early on in the Netherlands; it is possible that the broken roof on the Amsterdam Bushuis from 1550 is the earliest example. Under the Republic, despite a few seventeenth-century specimens, the mansard roof only really started to take off in the course of the eighteenth century, notably on large and prominent buildings.
In the nineteenth century the mansard roof was used on a large scale on urban residential buildings. Once again, France was the instigator of a wave of mansard roofs that on this occasion spread rapidly to many parts of the world. In Paris in particular this resulted in a roofscape dominated by the mansard roof. Towards the end of the nineteenth century, the first rapidly and cheaply built housing blocks started to spring up in Amsterdam. In many of the urban expansion schemes such blocks were given continuous roofs with a ridge line parallel to the building line. Although a light-weight structure was used for the mansard roof in the second half of the nineteenth century, probably to save on material and costs, there were many variations in appearance.
Characteristic features of the mansard roof gradually disappeared between 1860 and 1920, until a virtually vertical structure with a flat roof remained.
Mansard roofs get only an occasional mention in modern Dutch works on the history of building construction. The successful spread of mansard roofs came in two waves: in the seventeenth century, with an extension into the eighteenth, and in the second half of the nineteenth century. This article deals with both periods and addresses the question of how the development of this roof type in the Netherlands compares with that in neighbouring countries, concluding with its application in private houses in Amsterdam in the second half of the nineteenth century.
Although the country of origin cannot be definitively determined, France’s leading part in the development and spread of this roof, in both the seventeenth and eighteenth centuries, is undisputed. The earliest documented example dates from 1546, long before the birth of François Mansart (1598-1666), who popularized the roof and so gave it his name. The reasons for preferring mansard roofs to the much older saddle roofs are...
Mansard roofs get only an occasional mention in modern Dutch works on the history of building construction. The successful spread of mansard roofs came in two waves: in the seventeenth century, with an extension into the eighteenth, and in the second half of the nineteenth century. This...
In 2005 kwam de Arbeitskreis für Hausforschung bijeen in Cluny. Deze plaatsnaam herinnert uiteraard aan de beroemde abdij, tot aan haar bijna totale afbraak in de nadagen van de Franse Revolutie een van de architecturale wonderen van middeleeuws Europa. Behalve de indrukwekkende resten van dat monastieke
verleden bewaart het Bourgondische stadje ook een uitzonderlijk groot aantal huizen uit de Middeleeuwen
– een geschikte locatie dus voor de jaarlijkse studiedag van de Arbeitskreis. De congresbundel, getiteld West und mitteleuropäischer Hausbau im Wandel, 1150-1350, is met 672 bladzijden het lijvigste jaarboek ooit van de Arbeitskreis. Met ‘im Wandel’ wordt de suggestie gedaan dat zich van de twaalfde tot de veertiende eeuw zekere veranderingen hebben voorgedaan in de private architectuur. De beknopte inleiding gaat echter niet in op mogelijke thema’s en ook een overkoepelend besluit ontbreekt, zodat het aan de lezer zelf is om rode draden op te sporen in de 26 bijdragen, die overigens niet allemaal over huizen gaan – er komen ook kerken en abdijgebouwen aan bod. De groepering van de verschillende teksten per land laat een bevattelijk geografisch overzicht toe, maar voor de lezer is het niet vanzelfsprekend om grip te krijgen op de aspecten van verandering dan wel continuïteit in de huizenbouw van de Middeleeuwen. Het beeld dat Ulrich Klein oproept over het onderzoek naar romaanse stenen huizen in Duitsland, namelijk dat van ‘positivistische datavergaring’ door een veelheid aan afzonderlijke onderzoeken, gaat dus tot op zekere hoogte ook op voor dit jaarboek.
In 2005 kwam de Arbeitskreis für Hausforschung bijeen in Cluny. Deze plaatsnaam herinnert uiteraard aan de beroemde abdij, tot aan haar bijna totale afbraak in de nadagen van de Franse Revolutie een van de architecturale wonderen van middeleeuws Europa. Behalve de indrukwekkende resten van dat monastieke
verleden bewaart het Bourgondische stadje ook een uitzonderlijk groot aantal huizen uit de Middeleeuwen
– een geschikte locatie dus voor de jaarlijkse studiedag van de Arbeitskreis. De congresbundel, getiteld West und mitteleuropäischer Hausbau im Wandel, 1150-1350, is met 672 bladzijden het lijvigste jaarboek ooit van de Arbeitskreis. Met ‘im Wandel’ wordt de suggestie gedaan dat zich van de twaalfde tot de veertiende eeuw zekere veranderingen hebben voorgedaan in de private architectuur. De beknopte inleiding gaat echter niet in op mogelijke thema’s en ook een overkoepelend...
In 2005 kwam de Arbeitskreis für Hausforschung bijeen in Cluny. Deze plaatsnaam herinnert uiteraard aan de beroemde abdij, tot aan haar bijna totale afbraak in de nadagen van de Franse Revolutie een van de architecturale wonderen van middeleeuws Europa. Behalve de...
Al begin jaren negentig stelde de Barcelonese stedenbouwkundige Manuel de Solà-Morales dat in tijden waarin particuliere projecten steeds vaker de kwaliteit van de stad bepalen, ontwerpers en beleidsmakers zich meer zouden moeten buigen over de vraag hoe het private een bijdrage kan leveren aan het publieke. Collectieve ruimtes, dat zijn ruimtes waarvan de sociale gebruikswaarde de juridische eigendomsstructuur overstijgt, zouden volgens hem hierop een duurzaam antwoord kunnen bieden. Over hoe die collectieve ruimtes nu concreet ontworpen moesten worden, bleef de Solà-Morales vaag, maar gelukkig is daar architecte Willemijn Wilms Floet, die zich al jaren toelegt op het expliciteren van zulke kennis. Onze steden liggen immers bezaaid met bouwstenen die eeuwenlang hun collectieve atmosfeer hebben weten behouden en deze tot op vandaag uitdragen naar het publieke domein. Onderzoek naar deze ‘good practices’ uit het verleden speelt in haar ogen dan ook een fundamentele rol als basis voor duurzame stadsontwikkeling zoals een figuur als Solà-Morales dat stelde. Wilms Floet promoveerde op een studie over een bijzonder precedent van collectief wonen, de zogenaamde hofjes van liefdadigheid. Deze hofjes, waarvan de eerste al ontstonden in de Middeleeuwen, staan in Nederland in het collectieve geheugen gegrift als luwe en geborgen stedelijke woonmilieus. Ze ontstonden als vanuit particuliere initiatieven opgerichte vormen van mindervermogendenhuisvesting. De meeste kenmerken zich door het feit dat compacte ééngevelhuisjes zich ontwikkelen rondom een groene en gemeenschappelijke buitenruimte. Geboeid door de connotatie met culturele duurzaamheid die de hofjestraditie de afgelopen zeshonderd jaar ontwikkelde, stelt Wilms Floet zich de vraag welke architectonische principes hieraan ten grondslag liggen. Het beschrijven van deze principes zou ontwerpers immers van nut kunnen zijn bij het ontwikkelen van hedendaagse collectiviteiten. Met het in 2016 verschenen Het hofje. Bouwsteen van de Hollandse stad 1400-2000 ontsluit ze haar promotieonderzoek
voor het grote publiek.
Al begin jaren negentig stelde de Barcelonese stedenbouwkundige Manuel de Solà-Morales dat in tijden waarin particuliere projecten steeds vaker de kwaliteit van de stad bepalen, ontwerpers en beleidsmakers zich meer zouden moeten buigen over de vraag hoe het private een bijdrage kan leveren aan het publieke. Collectieve ruimtes, dat zijn ruimtes waarvan de sociale gebruikswaarde de juridische eigendomsstructuur overstijgt, zouden volgens hem hierop een duurzaam antwoord kunnen bieden. Over hoe die collectieve ruimtes nu concreet ontworpen moesten worden, bleef de Solà-Morales vaag, maar gelukkig is daar architecte Willemijn Wilms Floet, die zich al jaren toelegt op het expliciteren van zulke kennis. Onze steden liggen immers bezaaid met bouwstenen die eeuwenlang hun collectieve atmosfeer hebben weten behouden en deze tot op vandaag uitdragen naar het publieke domein. Onderzoek naar deze ‘good...
Al begin jaren negentig stelde de Barcelonese stedenbouwkundige Manuel de Solà-Morales dat in tijden waarin particuliere projecten steeds vaker de kwaliteit van de stad bepalen, ontwerpers en beleidsmakers zich meer zouden moeten buigen over de vraag hoe het private een...
De titel Observations on Urban Aesthetics deed mij direct denken aan de boeken van A.E. Brinckmann, die
H.P. Berlage zo goed heeft gelezen. Maar Brinckmann komt niet voor in de bibliografie van dit boek. Brinckmann was een leerling van Wölfflin en heeft geprobeerd om een soort theorie te ontwikkelen voor het
analyseren van de stedelijke ruimte. Denslagen gaat het niet om hedendaagse meningen over historische
stadsbeelden. Hij schetst een historiografie van het denken over de stad en verbaast zich erover dat niemand
dat eerder heeft gedaan. In de tweede helft van de negentiende eeuw hadden architecten en kunsthistorici
weinig of geen belangstelling voor stedenbouw. Het was een vak dat vooral door ingenieurs werd beoefend.
Alle aandacht ging uit naar de nieuwe infrastructuur (riolering, waterleiding, gas en elektra), die essentieel
was voor de modernisering van het stadsleven. De tentoonstellingscatalogus Die deutschen Städte uit 1904 geeft daar een prachtig beeld van.
Maar het is niet helemaal waar dat de kwaliteit van het stadsbeeld geen aandacht kreeg. In de genoemde
catalogus staat een mooi essay van Fritz Schumacher over dat probleem. Camillo Sitte en Heinrich Wölfflin
hadden al eerder over de stedelijke ruimte geschreven. In ons land was het natuurlijk Berlage die het stedenbouwkundig ontwerp als esthetische opgave definieerde – na het dieptepunt van de grote negentiendeeeuwse woonwijken. In Engeland gaf Raymond Unwin de koers aan met zijn boek Town Planning in Practice. Al deze auteurs keken naar het verleden, de historische stad, maar zij hadden inderdaad geen belangstelling, zoals Denslagen betoogt, voor historische literatuur. Het is ook niet waar dat de modernisten van niets wisten. Van Eesteren had in ieder geval Sitte en Berlage goed bestudeerd. En hij was wel degelijk van mening dat de stad een kunstwerk is. Maar daarbij stond de modernisten een heel ander kunstwerk voor ogen dan het gangbare stedenschoon.
Denslagen behandelt na zijn inleiding in drie hoofdstukken Londen, Parijs en New York, om duidelijk te maken dat historische beschrijvingen een interessant licht werpen op de ontwikkeling van het denken over de stad.
De titel Observations on Urban Aesthetics deed mij direct denken aan de boeken van A.E. Brinckmann, die
H.P. Berlage zo goed heeft gelezen. Maar Brinckmann komt niet voor in de bibliografie van dit boek. Brinckmann was een leerling van Wölfflin en heeft geprobeerd om een soort theorie te ontwikkelen voor het
analyseren van de stedelijke ruimte. Denslagen gaat het niet om hedendaagse meningen over historische
stadsbeelden. Hij schetst een historiografie van het denken over de stad en verbaast zich erover dat niemand
dat eerder heeft gedaan. In de tweede helft van de negentiende eeuw hadden architecten en kunsthistorici
weinig of geen belangstelling voor stedenbouw. Het was een vak dat vooral door ingenieurs werd beoefend.
Alle aandacht ging uit naar de nieuwe infrastructuur (riolering, waterleiding, gas en elektra), die essentieel
was voor de modernisering van het stadsleven....
De titel Observations on Urban Aesthetics deed mij direct denken aan de boeken van A.E. Brinckmann, die
H.P. Berlage zo goed heeft gelezen. Maar Brinckmann komt niet voor in de bibliografie van dit boek. Brinckmann was een leerling van Wölfflin en heeft...
Het Bulletin KNOB is sinds 1899 hét tijdschrift voor wetenschappelijke en beleidsmatige kennisuitwisseling op het gebied van ruimtelijk erfgoed, uitgegeven door de Koninklijke Nederlandse Oudheidkundige Bond.
Alle nummers van het Bulletin KNOB gepubliceerd sinds 1899 zijn nu beschikbaar als open access download. Open access van nieuwe nummers is niet langer meer vertraagd.
##common.readMoreWithTitle##
